Hızla artan dünya nüfusu ve şehirleşmenin enerji ihtiyacı ile maliyetlerini de artırması, su dahil tüm doğal kaynaklarda azalmaya sebep olması ülkelerin çevreci teknolojiler konusunda yapılan çalışmalara daha fazla önem ve destek vermesine, enerji üretimi, ulaşım, bina teknolojileri, aydınlatma, ev aletleri, otomotiv ve sağlık gibi pek çok alanda enerji verimliliğini öne çıkaran çözümlerin artması yönünde çevreci teknolojilerin gelişmesine neden olmuştur.
Enerji sektörü tüm enerji kaynaklarını kapsamaktadır. Enerji kaynakları, doğada varolduğu haliyle, kömür, ham petrol, doğal gaz, uranyum, toryum, güneş, rüzgar, su gücü, biyokütle ve benzerleridir. Bu doğal kaynakları, insanın yeryüzünde yürüttüğü etkinliklerde gereksinim duyduğu ısı ve elektriğe dönüştüren teknolojiler çevrim teknolojileridir.
Kullanılması öngörülen enerji teknolojileri arasında seçim yaparken, her sistem için, yakıt üretiminden atıkların yönetimine ve kuruluşundan sökülüp ortadan kaldırılmasına kadar tüm enerji zinciri dikkate alınarak, toplumsal maliyetleri ayrı hesaplamak gerekmektedir. Çevre ekonomistleri, herhangi bir insan etkinliğinin yürütülmesi sırasında birim üretim başına doğal çevreye ve insan sağlığına verilen zararı fiyatlandırarak, söz konusu etkinliğin öteki işletme ve yatırım maliyetlerine eklenmesi ile gerçek maliyetleri hesaplamaktadır.
Çevreci Teknolojiler ve Temiz Üretim
Asgari enerji, su, hammadde tüketimi ve atık üretimi için teknolojik yenilikler içeren, sanayide uygulanabilir ve ekonomik değeri olan temiz üretim teknolojilerini çevreci teknolojiler olarak tanımlayabiliriz.
Temiz üretim, “bütünsel ve önleyici bir çevre stratejisinin ürün ve süreçlere sürekli olarak uygulanması ile insanlar ve çevre üzerindeki risklerin azaltılması” olarak tanımlanmaktadır. Temiz üretim bir başka ifade ile sürdürülebilir üretim, çevresel etkilerin olusmadan kaynağında önlenmesini ifade etmekte, çevresel sorunları ortaya çıktıktan sonra gidermeye çalısan “kirlilik kontrolü” yaklasımlarının tersine, çevresel konuların endüstriyel, kentsel, tarımsal, vb. her türlü insani etkinliğin tasarımı asamasında bir parametre olarak planlanma süreçlerine dahil edilmesini gerektirmektedir. Kirlilik kontrolü, kirliliği tasarım ve üretim süreçlerinin kaçınılmaz bir sonucu olarak görmekte, kirlilik ortaya çıktıktan sonra bu soruna çözüm getirmeye çalıstığından, üretim sürecinde oluşan atıkları arıtma ve bertaraf etme kuruluslara önemli miktarlarda ek maliyet getirmektedir. Çevreci teknolojilerin geliştirilmesi ve kullanılması ile mümkün olan temiz, sürdürülebilir üretim, kaynak verimliliği, kirliliği kaynağında önleme, çevre dostu ürün, vb. yaklasımları ile kuruluslara çevre performansında artışın yanı sıra üretim maliyetlerinde düşüş de sağlamaktadır.
Türk ekonomisinin benzer ekonomiler ile karşılaştırıldığında enerji yoğun bir ekonomi olması enerji verimliliği iyileşmelerine yönelik potansiyellerinin olduğunu göstermektedir. Her geçen yıl artan enerji tüketimini güvenli bir şekilde kontrol altında tutmak ve aynı zamanda bu tüketimden kaynaklanan sera gazı emisyonlarını da azaltmak için enerji verimliliği çözümün en önemli parçalarından birini oluşturmaktadır.
İçme ve kullanma suyu temin edilen baraj göllerinin havzalarındaki su kalitesi 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde korunur. Yönetmelik gereği içmesuyu temin edilen su kaynağının (göl, gölet, baraj vs.) etrafında Mutlak Koruma Alanı, Kısa Mesafeli Koruma Alanı, Orta Mesafeli Koruma Alanı ve Uzun Mesafeli Koruma Alanı şeklinde koruma alanları oluşturulur. Bu koruma alanlarında hangi faaliyetlerin yapılamayacağı veya hangi şartlar ile yapılabileceği belirlenmiştir.
Çevreci teknolojiler kapsamında aşağıda belirtilen konular ifade edilebilir
Atıkların kaynağında azaltılması / üretime döndürülmesi (atık geri dönüşümü ve geri kazanımı)
Su tüketiminin / atıksu oluşumunun kaynağında azaltılması (su tasarrufu, atıksu geri kazanımı)
Emisyonların kaynağında azaltılması (ör: yakma prosesi optimizasyonu)
Hammadde tüketiminin azaltılması
Tehlikesiz ya da tehlikelilik düzeyi daha düşük kimyasal madde kullanımına geçilmesi
Yağ tüketiminin / atık yağ oluşumunun azaltılması
Enerji üretim ve kullanımında çevre dostu teknolojiler
Atıklardan yeni ürün/ yakıt/ enerji üretimi (Öncelik: Organik atık – biyoürünler)
Çevre dostu ürün üretimi
Endüstriyel ekoloji (simbiyoz) (Örnek: fiziksel olarak yakın iki firmanın birbirlerinin atığını/atık ısısını kullanması)
Karbon tutma ve depolama sistemleri
Gürültü düzeyi azaltılmış elektro-mekanik sistemler
Işık ve görsel kirliliği azaltmak üzere hazırlanan tasarım ve ürünler
ATIK SU ARITMA TESİSLERİ
YEŞİL BİNALAR
ATIK SU DEŞARJI VE ARITMA SİSTEMLERİ
ATIKLARIN DÜZENLİ DEPOLANMASI
TOPRAK KİRLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ