AB Konseyi, çevre kirliliğine neden olan tek kullanımlık plastik ürünleri yasaklayan düzenlemeyi onayladı
AB Konseyi, denizler ve kıyılarda en çok bulunan tek kullanımlık plastik atıkların kullanımını yasaklamaya yönelik düzenlemenin kabul edildiğini açıkladı.
Buna göre, uygun alternatiflerin bulunduğu tek kullanımlık plastik ürünler, 2021 yılından itibaren piyasalardan yasaklanacak.
Plastik kulak pamukları, çatal-bıçak setleri, tabaklar, pipetler, içecek karıştırıcılar, balon çubukları ve gıda kapları AB ülkelerinde kullanılmayacak.
AB üyesi ülkeler, 2029 yılına kadar tek kullanımlık plastik şişelerin %90’ını toplama hedefi koyacak. Söz konusu düzenleme, daha önce Avrupa Parlamentosu (AP) tarafından da onaylanmıştı.
AB’de ‘tek kullanım plastikler yasağı’ başladı
Avrupa Parlamentosu (AP) 2019’da aldığı kararla söz konusu plastik ürünlerin kullanımını kıta sınırları içerisinde yasaklama kararı almıştı. AP’nin bu adımı 30 Kasım 2015 tarihinde imzalanan Paris Anlaşması’ndan 4 sene sonra gelmişti.
AB Komisyonundan yapılan açıklamaya göre, plastikten yapılan ve kullanıp atılan tabak, çatal, bıçak, bardak, kulak çubuğu ve pipet gibi ürünler bugünden itibaren AB pazarına giremeyecek. Ayrıca polistirenden (beyaz plastik köpük) yapılmış yiyecek ve içecek kutuları da bu kapsamda bulunacak.
Kadın pedleri ve plastik içerikli sigara filtreleri gibi alternatifi bulunmayan ürünler ise ilk aşamada yasaktan muaf tutulacak. Ancak bu ürünlerin üzerinde tüketicileri uyaran bazı yazılar yer alacak.
AB düzenlemesinde yasaklanan ürünlerin park, sokak ve kamuya açık alanlardaki çöplerin %20’sini oluşturduğuna dikkat çekiliyor. Çöplerin toplanmasının AB’deki belediyelere yılda 700 milyon euroya mal olduğu belirtiliyor.
Yeni tek kullanımlık plastik yasağı nasıl uygulanacak?
AB’ye üye ülkeler Tek Kullanımlık Plastikler Mevzuatı’na ilişkin kendi ulusal yasalarını yürürlüğe sokacak. Birçok ülke bu konuda adım attı. Bazı üye devletler yasaklı plastik ürünler listelerine ek maddeler dahi ekledi.
Plastik şişeler hala serbest
AB’deki yasak kapsamına özelikle su ve meşrubat firmalarının kullandığı tek kullanımlık plastik şişeler dahil edilmedi.
Avrupa’da üretilen plastik şişelerin %65’i geri dönüştürülse de, bu ürünlerin çevreye zararı devasa boyutlarda. AP Komisyonu 2029 itibariyle kıtadaki plastik şişelerin geri dönüşüm oranını %90’a çekmeyi öngörüyor. Her gün dünya genelinde 1.3 milyar plastik şişeli ürün satılıyor ve bu şişelerin büyük bir kısmı okyanuslara karışlıyor.
Plastiğe alternatif
Yasa kapsamında kimyasal olarak modifiye edilmeyen doğal polimer maddeler yer almıyor. Bu sebeple doğada kaybolabilen ve geri dönüşümü oldukça kolay olan selüloz ve vizkoz temelli ürünler plastik şişe ve ambalajların yerini alabilir.
Bunun yanında biyo-bozunur (toprakta çözülebilir- biodegradable) maddeler olan pamuk ve bambu gibi bitkilerin paketleme endüstrisinde “en alternatif ürünler” olabileceği belirtiliyor. Özellikle bambu ağacının hızlı ve ucuz bir şekilde üretilmesi avantaj olarak görülüyor.
Ancak Belçika ve Fransa gibi ülkeler, bu tarz doğal malzemeyle yapılan paketlerin üzerlerine “doğada çözülebilir” etiketini koymanın, çöp sayısını artıracağı endişesi sebebiyle yasaklamayı düşünüyor.
Sigara izmaritleri de listede, yasak 2027’de başlayacak
AB’nin kabul ettiği Tek Kullanımlık Plastikler Mevzuatı’nın 8’inci maddesinde plastik içeren sigara izmaritleriyle ilgili özel bir açıklama bulunuyor. Mevzuata göre bu tarz izmaritler yasak kapsamında değil ancak bu tarz ürünleri üreten firmalar çevreyi koruma adına daha fazla çöp vergisi ödeyecek.
Aktivistler mevzuatın sigara izmaritlerini de kapsaması gerektiğini belirtiyor ancak yasalar değişmediği sürece bu kanun 2027’ye kadar aynı kalacak.
Pandemi dönemi üretilen plastik hijyen ürünleri de listeden muaf
Covid-19 salgını sonrası Avrupa’da ve dünya genelinde kullanımı artan plastik maske ve eldivenler AB’nin Tek Kullanımlık Plastikler Mevzuatı’nda yer almıyor.
Ancak yetkililer bu tarz ürünlerin yeteri kadar geri dönüştürülemediğini ve büyük bir kısmının doğaya karıştığı konusunda uyarıyor. Koronavirüs pandemisinin ilk 6 ayında AB sınırları içerisinde ortalamaya nazaran 170 bin ton fazla plastik tıbbi atık oluştu.
Kara ve deniz ekosistemine etkisi sebebiyle bu konuyla ilgili gelecek yıllarda yeni bir mevzuat hazırlanması düşünülüyor.
Stoklar kullanılabilecek
Yasağın etkilerinin hemen görülmesi beklenmiyor. Dükkan, büfe ve restoran gibi işletmeler, ellerindeki plastik ürün stoklarını tüketinceye kadar kullanmaya devam edebilecek. Ancak bu ürünlerin ithal edilmesi ve piyasaya sürülerek dolaşıma sokulması yasak.
Yasak yürürlüğe girmeden önce pek çok işletme, bambu çatal ya da kağıt pipet gibi alternatif ürünlere yönelmişti.
Ancak tüketici koruma dernekleri, alternatiflerin her zaman sağlıklı olmadığı uyarısında bulunuyor. Avrupa Tüketiciler Derneği, alternatif çatal, bıçak, kap gibi ürünlerin kimyasallar içerebildiği ve doğada tamamen çözünebilir olmadığı eleştirisinde bulunmuştu.
Alüminyum ve kağıt uyarısı
Alman Tüketiciler Merkezi de plastiğin yerine otomatik olarak kağıt kullanılmasının ormanların yok edilmesi gibi sonuçlara yol açabileceği, bunun da iklim değişikliğiyle mücadeleyi baltalayacağı uyarısı yaptı. Kuruluş, alüminyum kapları da üretim sürecindeki yüksek enerji tüketimi nedeniyle tavsiye etmediğini bildirdi.
Tüketici örgütleri, yiyecek ya da içeceklerin, kişilerin yanında götürdükleri kap ve bardaklara doldurulabileceği örneklere şimdiden rastlandığına dikkat çekerek sık kullanılabilen çelik ya da polipropilen ürünleri tavsiye ediyor.
Kaynak: BloombergHT, Euronews, Deutsche Welle
Otomotiv Plastiklerinin Geri Dönüşümü
Plastiklerin Kullanımı ve Tehlikeleri
Yeniden Kullanılabilir Ambalajlar
Çevre Kirliliği
Geri Dönüşüm