Gürültü Kirliliği Nedir?
İnsanlar üzerinde olumsuz etki istenmeyen ve dinleyene bir anlam ifade etmeyen hoşa gitmeyen seslere gürültü denir. Bu tanıma bakıldığında, sesin gürültü niteliği taşıması için mutlaka yüksek düzeyde olması gerekmediği anlaşılmaktadır. Özellikle büyük kentlerimizde gürültü yoğunlukları oldukça yüksek seviyede olup, Dünya Sağlık Örgütünce belirlenen ölçülerin üzerinde olduğu değerlendirilmektedir.
Gürültü Kirliliğinin Zararları
Gürültüye uzun süreli maruz kalma, rahatsızlık, uyku bozukluğu, kardiyovasküler ve metabolik sistem üzerindeki olumsuz etkilerin yanı sıra çocuklarda bilişsel bozukluk gibi çeşitli sağlık etkilerine neden olabilir. Mevcut verilere bakarak, çevresel gürültünün yılda 48.000 yeni iskemik kalp hastalığı vakasına ve 12.000 erken ölüme katkıda bulunduğunu tahmin ediyoruz. Ayrıca 22 milyon kişinin bu durumdan kronik olarak büyük ölçüde rahatsız olduğu ve 6,5 milyon kişinin önemli ölçüde kronik uyku bozukluğu yaşadığını tahmin ediyoruz. Uçak gürültüsü nedeniyle okul çağındaki 12.500 çocuğun okulda okuma bozukluğu yaşadığını tahmin ediyoruz.
Birçok insan, gürültü kirliliğinin, kendileri de dahil, genel insan sağlığını etkileyen önemli bir sorun olduğunun farkında değildir. Tabii ki, gürültü kirliliğine kıyasla, hava kirliliği kaynaklı erken ölümler çok daha fazla. Ancak, gürültünün yaşam kalitesi ve ruh sağlığı ile ilgili göstergeler üzerinde daha büyük bir etkisi olduğu görülmektedir. Aslında, Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) bazı bulgularına göre, hava kirliliği (partikül madde) etkisinin ardından gürültü, sağlık sorunlarının ikinci en büyük çevresel nedenidir.
Gürültü Kirliliğinin Etkileri
Gürültü kirliliği, çeşitli kaynaklardan oluşan, artan bir çevresel endişedir. Gürültü kirliliğinin olumsuz etkilerine maruz kalan insanların refahında, yaban hayatın sağlığı ve dağılışında ve çocukların okulda öğrenme yeteneklerinde görülebilir.
Ses ve gürültü arasındaki ayırım kişilere göre değişebilir. Bazı insanlar kulağına müzik olarak gelen bir takım sesler, diğer insanlar için rahatsız edici olabilir ve gürültü olarak algılanır. Rahatsızlık duyma sınırı da insandan insana farklılık gösterebilir.
Ancak gürültünün insan sağlığını ve rahatını bozduğu, olumsuz psikolojik etkiler yaptığı ve gürültünün süreklilik arz etmesi durumunda psikolojik etkinin kalıcı olacağı bir gerçektir. Titreşimin (yer değiştirme, hız, ivme cinsinden) RMS Değeri: Belirli bir zaman aralığında ölçülen titreşim değerlerinin karelerinin ortalamasının kare kökünü ifade eder.
Gürültü Kirliliğinin Nedenleri
Kent gürültüsünü artıran sebeplerin başında trafiğin yoğun olması, sürücülerin yersiz ve zamansız klakson çalmaları ve belediye hudutları içerisinde bulunan endüstri bölgelerinden çıkan gürültüler gelmektedir. Meskenlerde ise televizyon ve müzik aletlerinden çıkan yüksek sesler, zamansız yapılan bakım ve onarımlar ile bazı işyerlerinden kaynaklanan gürültüler insanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde etkilemekte, fizyolojik ve psikolojik dengesini bozmakta, iş verimini azaltmaktadır.
Gürültünün İnsan Üzerindeki Etkileri
Fiziksel Etkileri
Geçici veya sürekli işitme bozuklukları.
Fizyolojik Etkileri
Kan basıncının artması, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında yavaşlama, ani refleks.
Psikolojik Etkileri
Davranış bozuklukları, aşırı sinirlilik ve stres.
Performans Etkileri
İş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin yavaşlaması.
Gürültüye maruz kalma süresi ve gürültünün şiddeti, insana vereceği zararı etkiler. Endüstri alanında yapılan araştırmalar göstermiştir ki; işyeri gürültüsü azaltıldığında işin zorluğu da azalmakta, verim yükselmekte ve iş kazaları azalmaktadır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre; meslek hastalıklarının %10’u, gürültü sonucu meydana gelen işitme kaybı olarak tespit edilmiştir. Meslek hastalıklarının pek çoğu tedavi edilebildiği halde, işitme kaybının tedavisi yapılamamaktadır.
Bazı Gürültü Türlerinin Desibel Dereceleri ve Psikolojik Etkileri
- Uzay Roketleri: 170 db Kulak ağrısı, sinir hücrelerinin bozulması
- Canavar Düdükleri: 150 db Kulak ağrısı, sinir hücrelerinin bozulması
- Kulak dayanma sınırı: 140 db Kulak ağrısı, sinir hücrelerinin bozulması
- Makineli delici: 120 db Sinirsel ve psikolojik bozukluklar (III.Basamak)
- Motosiklet: 110 db Sinirsel ve psikolojik bozukluklar (III.Basamak)
- Kabare Müziği: 100 db Sinirsel ve psikolojik bozukluklar (III.Basamak)
- Metro gürültüsü: 90 db Psikolojik belirtiler (II.Basamak)
- Tehlikeli bölge: 85 db Psikolojik belirtiler (II.Basamak)
- Çalar Saat: 80 db Psikolojik belirtiler (II.Basamak)
- Telefon zili: 70 db Psikolojik belirtiler (II.Basamak)
- İnsan sesi: 60 db Psikolojik belirtiler (I.Basamak)
- Uyku gürültüsü: 30 db Psikolojik belirtiler (I.Basamak)
Çeşitli Kullanım Alanlarının Kabul Edilebilir Üst Gürültü Seviyeleri
Gürültü Ölçümü Çeşitli Kullanım Alanlarının Kabul Edilebilir Üst Gürültü Seviyeleri
- Tiyatro Salonları: 25 db
- Konferans Salonları: 30 db
- Otel Yatak Odaları: 30 db
- Otel Restoranları: 35 db
- Hastaneler: 35 db
- Yatak Odaları: 35 db
- Oturma Odaları: 60 db
- Servis Bölümleri (mutfak, banyo): 70 db
- Derslikler, Laboratuvarlar: 45 db
- Spor Salonu, Yemekhaneler : 60 db
- Fabrikalar (küçük): 70 db Fabrikalar (büyük): 80 db
Ülkeler, bölgeler ve şehirler gürültü problemlerini ele almak için çeşitli önlemler almaktalar. Örneğin, yollara düşük gürültülü asfalt döşenmesi, toplu taşıma araçlarında sessiz lastiklerin kullanılması, şehirlerde elektrikli otomobiller için daha fazla altyapı oluşturulması, yürüme veya bisiklete binme gibi aktif seyahat şekillerinin teşvik edilmesi, sokakların yayalaştırılması v.b. gibi. Aynı zamanda, önemli sayıda şehir ve bölge de, insanların şehir gürültüsünden kaçabileceği sessiz alanlar olarak adlandırılan alanları devreye sokmuştur. Bunlar çoğunlukla parklar veya doğa rezervleri gibi yeşil alanlardır.
Çevre Kirliliği
Işık Kirliliği
Toprak Kirliliği
Görüntü Kirliliği
Hava Kirliliği